Los Restaurants del Còr

http://france3-regions.francetvinfo.fr/languedoc-roussillon/2014/11/23/restos-du-coeur-il-manque-des-benevoles-montpellier-598218.html

Un articlon per una causassa...

Acabatz de veire la video que los jornalistas de FR3 venguèron filmar divendre passat. Èra a l'entrepaus dels Restaurants del Còr de Montpelhièr. Sabètz, l'associacion que fondèt Coluche i a trenta ans. E, coma se torna dire de pertot, de mai en mai de mond n'an besonh.

Qualques explicacions per començar. Euròpa e los dons permeton als benevòls de distribuir de noiridura (essencialamant) dins de centres despartits un pauc pertot sul territòri. Entre los dos caps, se tròba un endrech del departament ont arriban los camions cargats de consèrvas, de fruches, de legums, de lach, de iogorts, eca... Aquí , de gens descargan, preparan las liurasons e van liurar los centres amb de camionasses (exemple per Besièrs, ne cal dos, e de menaires amb lo permís apropriat ) o de mai pichons (ex Cornonterral, lo permís veitura sufís). E ieu, i soi cada divendres de matin de novembre a març; cargui de merças sus de paletas. Per çò que, se i a degun per far aquò, i aurà pas res de distribuir dins los centres!

Divendres passat, debuta de la sason, los menaires partits, demorèrem a tres a l'entrepaus. Un buf d'angoissa grossassa passèt sul cai (de tot biais, sèm acostumats a de situacions dificilas...). Rai, la salariada rampelèt, lo patron nos venguèt ajudar emai qualques autres benevòls que, dins la preissa, avián pas agut lo temps de se cambiar e qu'arribèron totes candes en tenguda de vila (Cal saber que l'entrepaus es puslèu polsós...). Lo mitan èra ja plan tendut, quand dos tipes dintrèron amb lors cameras e micròs. Mancava pas qu'aquò!! Urosament, foguèron plan comprensius, nos prenguèron pas lo cap e acceptèron de far passar lo messatge : s'avètz de temps lo divendre matin, anatz ajudar a l'entrepaus.

Apondi que cal ni aver tròp mal a l'esquina perque se pòrta un fum de causas pesugas, ni paur de se solhar. Mas, de gents de totes orizons trabalhan ensem e l'ambient es amistós e convivial, Los joves son benvenguts, las femnas tanben (sèm pas nombrosas...)...e totes los autres plan segur.

Se sètz interessats, ne vos en poirai dire mai.

Lo dentista

Aquò comencèt lo diluns de matin. Un impression estranha, la sensacion de pas èstre sola, d'aver quicòm que vira pas redond... La matinada passèt, vegèri Felip, Melania, puèi lo tantòst, amb d'ocupacions d'un costat e d'autre. E totjorn aqueste quicòm que veniá de mai en mai present e que, quand arribèt lo vèspre, poguèri localizar : caissal, denaut, a man esquèrra.

En galèra!

I aviá una acampada a la comuna amb un pichon aperitiu que lo jove cargat de l'environament aviá acabat son contracte. La dolor creissiá. Cerquèri lo whisky o d'aigardent (ai ausit dire qu'èra eficaç per tuar la dolor). Plan segur, n'i aviá pas. Pas que de beure leugièr coma de costuma; perque, aprèp lo divertiment, caliá trabalhar! (donca, poguèri pas verificar la veracitat de la causa).

Se ditz tanben que lo clavèl de giròfle pòt solajar. Me diretz s'es vertat...

Longueta, l'acampada. Me laguiavi per la nuèch a venir.

A l'ostal, pas de sopar, un antalgic, qu'es en venta liura donc pas brica eficaç e m'anèri jaire.

A, s'en passèt aquesta nuèch! Cachavièlhas en seria... I aguèt de crimis que lo comissari Darnaudguilhem, sabetz : "lo grand tipe daus piaus blancs", "un pauc boitós", venguèt m'ajudar a menar l'enquèsta, que de tot biais i arribéri pas. Semblava un pauc Humphrey Bogart, mas sens lo capèl. Aprèp, o abans sabi pas pus, me vegèri amb una cara uflada coma un balon, que deviái barrar la boca per pas desenflar e poder prene la volada, puèi MJV arribèt, que voliá absoludament sa ficha de lectura, eca...

Vos prometi qu'aviái pas pres cap de produch illicit.

Quand me levèri l'endeman, los uèlhs macats, sens cap de vam, amb totjorn aqueste mal de dent atròç, decidèri de causir la visita al dentista puslèu que la reünion prevista a la CPAM (los prègui de me desencusar). Ça que la, de costuma, i vau de recuolons, (remembrança d'un temps ont l'anestesia èra plan rara)  mas dimars, a sièis oras, éri presta a anar lo desrevelhar lo brave òme!

Malgrat lo patiment, esperèri las nòu oras, que soi plan educada. Emai sens rendèt-votz, me faguèt : dintrar còp sec (mercè plan), assetar sul grand fautuelh, un rapid estat de luòcs, una radiò. Aviái pas agut lo temps d'ausir radiò Classica, qu'es lo fons sonòr del cabinet, benlèu per apasimar los visitors, que me disiá : "vos vau donar d'antibiotics e tornaretz la setmana que ven". Es pas gaire parlaire lo meune dentista.

Lo tractament pareis bon. Soi reviscolada. Ai pas tròp enveja d'i tornar...

Viatge a Tula

Tula, qual sap ont es? Lemosin, Corresa, 19, prefectura.  Loïsa Paulin. F. Hollande. Los vedels dins las pradas. Emai sabi pas s'i soi ja passada. Alara perqué escriure sus aquò?

Per çò que, uèi, ai ausit una emission d'istòria qu'aimi plan, sus una radiò qu'aimi plan (mas saupretz pas quala...) que ne parlèron e qu'èra  fòrça interessanta.

D'acòrdi, per i anar, a Tula, cal èstre motivat. Climat poirit : una amiga mieuna qu'a de ligams alai lo me confirmèt. Pareis que val mai pas causir lo tren, que s'arresta a Usercha, pèrla del Lemosin. Un autocarri assegura la correspondéncia, mas se ditz que quand lo tren es en retard (si, es possible), li cal córrer aprèp (l'autocarri pas lo tren). O dormir sus plaça...

Alara, imaginam que siatz arribat en veitura o a bicicleta dins la vila, situada al pè de las sèt còlas. Que veire?

La celebritat locala : la manufactura, aliàs "la manu" que faguèt viure tota la contrada dempuèi lo sègle XVII fins a las darrièras annadas. Ara, es un musèu de las armas. 

Un autre que se pòt pas mancar es lo gratacèl, tendéncia pompidoliana, del centre vila. Es la ciutat administrativa. Costariá  tròp car de la far tombar... doncas es totjorn aquí.
Pichona question abans de contunhar : qu'es un coble tulenc? Es un nas negre (de la manu) e una fonctionari (de la prefectura) que partejan un òrt.

Dins la tièra ostalamentassas, trobam tanben la preson. Foguèron los quatre generals a l'origina del puch d'Argèr de 1961 (Salan, Jouhaud, Challe e Zeller) que l'estrenèron. 

Coma ne soi a la partida istorica, devi absolutament pas oblidar l'eveniment lo mai terrible : lo passage de la "division das Reich" lo 9 de junh 1944. Foguèt un chaple : 99 personas penjadas als balcons de la vila e 141 autras deportadas.

Tula es coneguda tanben per la maison Mougein, que fabrica encara d'acordeons malgrat la concurréncia chinesa. S'i ten lo festenal nuèches de  nacre cada annada en setembre.

Ara que la partida seriosa es acabada, podèm abordar de causas un pauc mai risolièras. 

Cresi que Tula es la sola vila a aver un monument a las clampas (pareis qu'es un mot occitan, lemosin probable, mas l'ai pas trobat enlòc...). Rai. Las clampas son de personas que sabon tot, sus tot lo mond, la vertat... e un pauc mai, e que contan aquò a qual o vòl ausir. Es una idèa susprenanta. Especialitat locala? Azard o pas, son doas femnas que son representadas... (las feministas an encara de trabalh!). Benlèu es una referéncia a l'afar de la graula, que H. G. Clouzot ne faguèt un film? La coneissetz pas, aquela d'istòria? Esperatz lo còp que ven, la vos contarài.

Mommy

Lo mond ne'n ditz pas que de ben d'aqueste film... Aimi pas tròp aquò : aprèp tan de lausenjas, lo risc d'èstre decebut es grand! Mas lo subjècte m'interessava, e zo, lo soi anada veire.

Alara? La debuta es un pauc perturbanta. Ja, la lenga es un mesclum de francés e d'argòt anglés, declamat a un ritme de mitralheta. Urosament, es sostitolat. Aprèp,  l'ecran es tot pichonèl; perqué? Vaquí per l'environament. 

Los personatges : una maire, veusa,  puslèu exuberanta, qu'a de mal de gerir la vida de cada jorn, que tòrna prene son filh expulsat d'una institucion per joves "inadaptats".  

Lo dròlle a un trebolum del comportament, important. Pòt èstre violent, degun arriba pas a lo canalizar.  

La veisina. Sabèm solament qu'es professora, qu'es en repaus sabatic e qu'a un probleme grèu d'elocucion. 

Lo "pitch" : la maire va far tot son possible per gardar son filh amb ela. La veisina, per ajudar, li va donar de corses.

Un còp los personatges en plaça, me soi trobada presa dins l'istòria, a los seguir, a èstre pertocada per aquestas tres personalitats nafradas que se baton amb un vam fòl, a veire coma troban un moment d'equilibri, una parentèsi urosa al mitan de situacions explosivas. (Tornam trobar la talha de l'ecran.)

Mas, una femna aviá dich : "es pas per ço qu'òm aima qualqu'un qu'òm lo pòt sauvar." Donca, sabèm que tot aquò risca de mal virar...
Per acabar lèu fach es un film que dona a soscar, que s'oblida pas tanlèu sortit de la sala...

Ma vida

Me presenti : Mopti. Soi un vièlh. D'aucun dison que ai nonante dos ans passats. Benlèu.

Aqueste nom me foguèt donat quand m'agantèron e m'embarrèron en preson. Aviái pas de papièrs, pas de passat, èri SDF. Me questionèron : demorèri mut. Me donèron a manjar e me sonèron aital. Per çò que qualqu'un tornava de Mali, que Mopti n'es la capitala (n'i a pas gaire qu'o sabon) e que, ieu,  soi tot negre.  Mas la mangisca me plasiá pas, los autres detenguts èran totes de bramaires et de batalhaires, sortissián jamai, comencèri a me daissar morir.

Un jorn, una familha passèt al parlador (èra cada jorn que de mond passavan). Ieu, èri rescondut darrièr la parèt. Ausiguèri la gardaira lor parlar de ieu. Lendeman, me venguèron destacar e cargar dins una veitura.

Una novela vida comencèt. Soi plan beninstruch : discret, cortés, amb d'estil, e donca tot se passèt coma cal. Bon, los dròlles èran un pauc trufaires mas la joventa e sa maire s'ocupavan fòrca plan de ieu : nos passejavan sovent, èra plan agradiu.

Foguèron un pauc enjaurats quand aguèri mas crisis d'epilepsia, subretot que nafrèri la patrona (urosament qu'es pas rancurosa!). A part aquò, tot anèt plan fins a la partença de la joventa. Sabi pas çò que se passèt. Èri benlèu trist, malencòni. D'un còp, creguèri èsser paralisat : impossible de me téner sus las cambas : tombavi tanlèu. Aguèri jamai tan paur! Me menèron al mètge, que me faguèt un fum d'examèns, que foguèron totes bons; l'ausiguèri dire d'un aire de circonstància, coma s'existissiái pas pus : "sabetz, es plan vièlh...". Qual ase! D'acòrdi, poguèri pas manjar ni beure ni marchar pendent qualques jorns, esternudar me fasiá tombar e semblavi una esqueleta. Mas, ara, preni mos tres repaisses per jorn (cosinats a l'ostal, especialament per ieu!), me tòrni passejar, me sentissi jove. Ça que la, me cal èstre rasonable; ièr, sautèri per dessús la barrièra coma un jovenòt; mas l'aterriment foguèt brutal...

Rai, ai tota la vida davant ieu, tota ma vida de can.

Lo reboliment de l'estudiant de L2 a l'ora de descobrir los corses d'EAD

A! Los corses son arribats! Fa un moment que los esperavi... Enfin, manca encara dos moduls, mas es pas grèu, ai pas tròp de temps encara.

Primièr trabalh : estampar. Me diretz :"es pas plan complicat!". D'acòrdi, mas pren del temps; l'estampadoira de l'ostal es pas tròp competitiva.

Aprèp : agachar un pauc de qué ne vira. 

Tota estrambordada, comencèri per lo cors de gramatica. E aquí, d'un còp, la susada me venguèt a la lectura de l'estampèl. Soi pas segura d'aver tot comprés. Se parla de concèpts de gramatica : tradicionala (tresena o Quatrena Republica : me cresiái pas tan vielha...) e generativa transformacionala de Chomsky (aquela, l'ai pas apresa). Seriá de la filosofia? Rai, viri la pagina e legissi la primièra leiçon e lo primièr exercici. Me faguèri una tornada dins lo temps : dirècte en seisena e cinquena, amb dòna Lecuru, nòstra professora de francés. Ela, nos explicava la gramatica del biais Tresena Republica, es a dire : un contraròtle cada dissabte matin just abans de prene lo tren per tornar a l'ostal (que sortiam totjorn en retard e donca a l'estrès del dever s'apondiá lo de mancar lo tren). Mas lo pus terrible èra que tota nòta en dejós de 10 donava lo tiquet per la retenguda del dissabte d'après, çò que significava de passar la dimenjada a l'escòla!).

Per tornar a la L2, poguèri pas faire l'exercici sens anar quèrre lo libre de gramatica, jaunejat e descantonat (prova que serviguèt), que me faguèt tan sofrir e que, par astre, aviái gardat preciosament, 

Me prenguèt tan de temps, l'exercici, que poguèri pas descobrir los autres cors. Qualas seràn las suspresas? Los jorns passan. E lo reboliment aumenta, aumenta...

Las pradas de Mausson

Se passatz per Laveruna un jorn solelhós de prima, anatz cap a la ZI sud, carrièra del Gua, puèi la de la prada e daissatz aquí la veitura. Trobaretz un caminòl que s' engulha dins lo bòsc, passaretz sus lo pontet e arribaretz dins "las pradas" que ribejan Mausson. Veiretz de cocudas e de jonquilhas pertot dins l' èrba verda. Poiretz pensar que sètz en Normandia. Mas non, plan segur, es la ZNIEFF! (Sabi plan que degun coneis pas aquò, donca la traduccion es Zòna Naturala d' Interès Ecologic, Floristic e Faunistic). D' unes la sonan "ripisilva". Per far un pauc mai clar, es un endrech ont de condicions plan favorablas fan que d' espècias de plantas o de bèstias particularas s'i pòdon desvelopar. Se tròba aquí un moissal qu' existís pas endacòm mai (coma se n'i aviá pas pro amb los tigres!), la sola espècia de migalas d' Euròpa (las ai pas vistas e las vòli pas veire...). Son subretot las flors que son polidas. N' i a de raras tanben mas vos disi pas lo nom : l' oblidaretz.

Avetz vist lo costat clar de l' endrech. Mas vos podètz dobtar que i a lo costat escur. Las floretas creisson per çò que i a l' aiga. Es una zòna inondable. L' avantatge es que cap de Carr..., LI... o autre i a pas pogut s'installar. Mas quand plòu coma diluns passat, fa melhor prene un autre camin. Ne parlaretz al jove que volguèt tornar lèu-lèu en cò sieu per l'acorchi, que l' aiga montèt d' un còp, que  urosament, poguèt s' arrapar a una branca e escalar un arbre e que, fin finala, calguèt un elicoptèr per l' agantar.

Alara, oblidetz pas : cal venir un jorn solelhós, o deploraretz pas.